Νέες Υπογραφές - 11/10/2006
Σήμερα υπέγραψαν το κείμενο και οι παρακάτω συνάδελφοι:
- Εξερτζόγλου Χάρης, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
- Καλογήρου Ορέστης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
- Μανωλακάκη Ελένη, Πανεπιστήμιο Πατρών
- Παπαδόπουλος Άγις, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
- Παππάς Τάκης, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
- Φωτιάδης Mιχάλης, Πανεπιστήμιο Iωαννίνων
2 σχόλια:
Θα ήθελα να σας συγχαρώ για τη σοβαρή προσπάθεια να βάλετε τις προτάσεις σας σε ένα ενδιαφέρον και λιτό πλαίσιο. Σε πολλά σημεία συμφωνώ με το κείμενο. Δεν θα το υπογράψω για δύο λόγους
1. Διαφωνώ με τον τρόπο που παρουσιάζεται στο κείμενο η αξιολόγηση. Μια χαλαρή διαδικασία (με την επωνυμία «ακαδημαϊκή») που θα αγνοηθεί στη καλλίτερη περίπτωση από τους εμπλεκόμενους δεν θα έχει μεγάλη αξία. Το τμήμα μου έκανε αυτό που περιγράφεται στο κείμενο. Αξιοποιώντας χρήματα από το ΕΠΕΑΚ (αλήθεια γιατί ελάχιστα τμήματα το έπραξαν, περίμεναν νομοθετική εντολή…) κάλεσε μια αξιόλογη επιτροπή (τα μέλη ήταν διακεκριμένη συνάδελφοι από την Ελλάδα και το εξωτερικό και η σύνθεση αποτέλεσε επιλογή του τμήματος). Η επιτροπή μετά από σοβαρή μελέτη του υλικού που ετοίμασε μια πενταμελής επιτροπή μελών ΔΕΠ του τμήματος, επισκέψεις και συνεργασίες στους τομείς και τα εργαστήρια, πρότεινε σημαντικές αλλαγές και βελτιώσεις. Το αποτέλεσμα ήταν να συζητηθεί το πόρισμα στην ΓΣ του τμήματος και να απορριφθεί ως «ανεδαφικό και εξωπραγματικό». Το πόρισμα της επιτροπής, η εργασία των συνάδελφων και η δυνατότητα να βελτιώσουμε σημαντικά το τμήμα δεν άγγιξαν την πλειοψηφία των μελών ΔΕΠ. Ο εκλεγμένος πρόεδρος «έθαψε» το κείμενο γιατί δημιουργούσε όξυνση. Ποιος θα αναγκάσει τα τμήματα μας ή κάθε άλλο τμήμα να αξιοποιήσουν τα συμπεράσματα των επιτροπών αξιολόγησης???… σύμφωνα με το κείμενο σας …κανένας. Η εφαρμογή ή όχι των πορισμάτων των επιτροπών αξιολόγησης θα εξαρτάτε σε μεγάλο βαθμό στο ενδιαφέρον του κάθε τμήματος να βελτιωθεί? Υπάρχει τέτοιο ενδιαφέρον? Το πόσο αγγίζει τους δημόσιους υπαλλήλους ο «κοινωνικός έλεγχος» είναι μια ενδιαφέρουσα φιλοσοφική συζήτηση σε μια κοινωνία αγγέλων. Αν επισκεφθείτε την ιστοσελίδα των μελών ΔΕΠ της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, το 40% των μελών ΔΕΠ είναι παιδιά καθηγητών ….. αυτοδιοίκηση και αξιολόγηση στη Ιατρική σχολής… για ποιο σκοπό. Ας προστεθεί λοιπόν η έκφραση «Το υπουργείο παιδείας χρηματοδότη με ξεχωριστό κονδύλι τα τμήματα που με βάση τα πορίσματα της Επιτροπής αξιολόγησης προσπαθούν να βελτιώσουν τις λειτουργίες του Τμήματος»
2. Το κείμενο σας αποπνέετε από μια σημαντική αρχή: είναι γραμμένο και απευθύνεται σε συνάδελφους που σέβονται την ακαδημαϊκή δεοντολογία που πρέπει να αποτελεί τον «άγραφο νόμο» του κάθε Πανεπιστημίου. Αν η βασική υπόθεση εργασίας του κειμένου σας ήταν αληθινή, τότε ποιος χρειάζεται τόσες λεπτομέρειες στο κείμενο (να αναφερθεί για παράδειγμα σε ιδιαίτερη παράγραφο η ανάγκη για σύνδεση διδασκαλίας και έρευνας στο πανεπιστήμιο?) Και ερωτώ: Από πού τεκμαίρεται η βασική προϋπόθεση του κειμένου? Εγώ πάντως μόνο ένα 10% πιστεύω ότι λειτουργεί με βάση την ακαδημαϊκή δεοντολογία μέσα στο Ελληνικό Πανεπιστήμιο. Ποια θα είναι η τύχη του κειμένου σας, αν το αγνοήσουν ή το σαμποτάρουν το υπόλοιπο 90% των μελών ΔΕΠ? Θα είναι πιθανά η ίδια και χειρότερη (γιατί θα είμαστε πλέον αυτόνομοι….) από την τύχη του νόμου 1268. Ο 1268 ξεκίνησε πολύ φιλόδοξα και κατάντησε εδώ που είμαστε σήμερα. Οι ασκήσεις επί χάρτου είναι εύκολες, οι νοοτροπίες πως αλλάζουν?
Λουκάς Βλάχος,
Τμήμα Φυσικής, ΑΠΘ
http://www.astro.auth.gr/~vlahos
Και γω σας συγχαίρω για την πρωτοβουλία σας. Θα συνυπέγραφα ευχαρίστως, αλλά μάλλον δεν θα γίνει δεκτή η υπογραφή μου γιατί είμαι σε ξένο πανεπιστήμιο.
Καλό το κείμενο όμως η συζήτηση θα πρέπει κάποτε να ξεπεράσει το στάδιο των γενικών αρχών και να εξειδικευτεί. Π.χ., πως ακριβώς εννοούμε την αυτοδιοίκηση; Ποιά είναι αυτά τα μέτρα που θα αποτρέψουν την «ακαδημαϊκή φεουδαρχία» όπως σωστά αναφέρει το κείμενο;
Με αφορμή το εξαιρετικό σχόλιο του κ. Βλάχου, και επειδή χρησιμοποιούμε τη λέξη «αξιολόγηση» για να περιγράψουμε αρκετά διαφορετικά πράγματα, θα ήθελα να περιγράψω τις τρεις μορφές που αυτή παίρνει στις ΗΠΑ:
1. Εξωτερική εξέταση (external review). Ένα τμήμα καλεί μια εξωτερική επιτροπή η οποία εξετάζει το πρόγραμμα σπουδών, τις ερευνητικές επιδόσεις και κατευθύνσεις, κτλ. και συγγράφει μιά αναφορά που επιδίδεται στη διοίκηση του πανεπιστημίου. Στο πανεπιστήμιο μου αυτό γίνεται με βάση τον κανονισμό κάθε 5 χρόνια. Η χρησιμότητα αυτής της άσκησης εξαρτάται από το πόσο σοβαρά λαμβάνονται υπ' όψη οι συστάσεις της επιτροπής και πόσο η διοίκηση του πανεπιστημίου θα πιέσει για αυτό. Π.χ., στο δικό μου τμήμα, οι συστάσεις της τελευταίας έκθεσης επί το πλείστον αγνοήθηκαν, κάτι για το οποίο έχω εκφράσει την αντίθεση μου. Η εξωτερική εξέταση είναι συνήθως ποιοτική. Δεν βαθμολογείται το τμήμα.
2. Βαθμολόγηση/κατάταξη (ranking) πανεπιστημίων ή ομοειδών τμημάτων. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να γίνει αυτό. Π.χ., το περιοδικό US News and World Report δημοσιεύει κάθε χρόνο κατάταξη προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων με βάση τη «φήμη» τους. Δηλαδή, στέλνει ερωτηματολόγια σε εκατοντάδες πανεπιστημιακούς και τους ζητά να κατατάξουν τα πανεπιστήμια κατά τη γνώμη τους. Εδώ δε λαμβάνονται καθόλου υπ' όψη αντικειμενικά στοιχεία (βαθμοί εισαγωγής, δημοσιεύσεις, κτλ) κι έτσι σχολεία με καλό όνομα έχουν πλεονέκτημα. Μιά πιό αξιόπιστη κατάταξη γίνεται από το National Research Council. Η τελευταία έγινε το 1995 και επίκειται νέα. Αυτήν τη φορά λέγεται ότι η «φήμη» δεν θα ληφθεί καθόλου υπ' όψη αλλά μόνο τα αντικειμενικά στοιχεία. Αυτές οι κατατάξεις επηρρεάζουν πολύ την ικανότητα ενός πανεπιστημίου να προσελκύσει φοιτητές και για αυτό αποτελούν ΜΕΓΑΛΟ κίνητρο για βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης.
3. Πιστοποίηση (accreditation). Μιά ανεξάρτητη αρχή εξετάζει σε τακτά διαστήματα το επίπεδο σπουδών σε όλα τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (δημόσια και ιδιωτικά) και τα δίνει πιστοποίηση ή όχι. Στην περιοχή της Νέας Υόρκης η πιστοποίηση γίνεται από το Middle States Commission on Higher Education (http://www.msche.org).
Ο νέος νόμος για την αξιολόγηση στην Ελλάδα μοιάζει περισσότερο με εξωτερική εξέταση, αν και τελευταία η κ. Γιαννάκου έχει μιλήσει και για κατάταξη των ιδρυμάτων. Δική μου γνώμη είναι ότι χρειάζονται και οι τρεις παραπάνω μορφές αξιολόγησης. Ιδίως αν επιτραπούν ιδιωτικά πανεπιστήμια η πιστοποίηση θα είναι απαραίτητη και αφού θα γίνεται για τα ιδιωτικά, ας γίνεται και για τα δημόσια.
Στην Αμερική η χρηματοδότηση δεν έχει άμεση σχέση με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης. Όμως αν τα αποτελέσματα της αξιολόγησης για ένα δημόσιο πανεπιστήμιο είναι αρνητικά, ο κυβερνήτης ή τα μέλη της πολιτειακής Βουλής είναι πιθανόν να ζητήσουν εξηγήσεις από τη διοίκηση του πανεπιστημίου και τους επιτρόπους (trustees) και να συναρτήσουν μελλοντική χρηματοδότηση με αλλαγές που θα κριθούν απαραίτητες για διόρθωση των προβλημάτων.
Πρέπει να ληφθούν πολύ σοβαρά υπ' όψη τα σχόλια του κ. Βλάχου. Σε πρόσφατο άρθρο στο Βήμα αναφέρθηκε η εκτίμηση ότι το ποσοστό των αξιοκρατικών εκλογών μελών ΔΕΠ στα ελληνικά πανεπιστήμια δεν ξεπερνά το 20% ! Προσωπικές επαφές μάλιστα μου είπαν ότι και αυτό είναι πολύ. Αυτό συμφωνεί με την εκτίμηση του κ. Βλάχου ότι μόνο το 10% των μελών ΔΕΠ σέβονται την ακαδημαϊκή δεοντολογία. Πως θα μπορέσει να ξεβαλτώσει το ελληνικό πανεπιστήμιο κάτω από αυτές τις συνθήκες προηγμένης σήψης;
Ο κ. Βλάχος θέτει ένα καίριο ερώτημα: οι νοοτροπίες πως αλλάζουν; Η απάντηση μου είναι ότι η νοοτροπία δεν είναι κάτι έμφυτο. Δημιουργείται από το περιβάλλον, και το περιβάλλον καθορίζεται από τους νόμους και την εφαρμογή ή την μη εφαρμογή τους. Οι νοοτροπίες αυτές δημιουργήθηκαν επειδή τις επέτρεψε ο νόμος πλαίσιο του 1982 και θα αλλάξουν μόνο όταν ένας νέος νόμος πλαίσιο το επιβάλλει. Είναι πολλά πράγματα που ενώ στο εξωτερικό είναι άγραφος νόμος, στην Ελλάδα θα πρέπει να νομοθετηθούν ρητά. Τι να κάνουμε, έτσι είναι η Ελλάδα.
Η αναξιοκρατία υπάρχει επειδή δεν υπάρχουν κίνητρα για αξιοκρατία. Πως δημιουργείς κίνητρα για αξιοκρατία; Πρώτον με την αξιολόγηση/βαθμολόγηση/κατάταξη. Δεύτερον με την αξιοκρατική χρηματοδότηση της έρευνας. Τα αμερικανικά πανεπιστήμια θέλουν να προσλαμβάνουν τους καλύτερους ερευνητές γιατί αυτοί θα μπορέσουν να προσελκύσουν ομοσπονδιακά ερευνητικά κονδύλια, από τα οποία θα κερδίσουν και τα ίδια τα πανεπιστήμια (μέσω του έμμεσου κόστους (indirect cost), που είναι γύρω στο 50% της κυρίως χορηγείας). Στη Βρετανία επέλεξαν το πιο μηχανιστικό σύστημα του RAE. Στην Ελλάδα μέχρι τώρα δεν υπήρχε τίποτε από αυτά. Γιατί να προσλάβει ένα τμήμα έναν άγνωστο που μπορεί να βγει και «δύσκολος» και όχι το «δικό τους το παιδί» που θα είναι υπό τον απόλυτο τους έλεγχο; Τι κι αν είναι σκράπας στην έρευνα. Κανείς δεν ελέγχει.
Ένας τρίτος μεγάλος λόγος για την κακοδαιμονία των ελληνικών πανεπιστημίων είναι η «υπερβολική δημοκρατία». Τα αμερικανικά πανεπιστήμια διοικούνται από Συμβούλιο εξωτερικών προσωπικοτήτων. Αυτοί επιλέγουν τον πρύτανη, ο οποίος και διορίζει τους αντιπρυτάνεις και τους κοσμήτορες. Στα ελληνικά πανεπιστήμια όλες αυτές οι θέσεις εκλέγονται «δημοκρατικά», που σημαίνει ότι οι θέσεις αυτές πηγαίνουν όχι στον καλύτερο αλλά στον «βολικότερο». Αυτό κάνει ΤΕΡΑΣΤΙΑ διαφορά. Η πλειοψηφία των μελών ΔΕΠ δεν θα επιλέξει ποτέ κάποιον που θα τους κάνει τη ζωή δυσκολότερη, θα προσπαθήσει να ανεβάσει τις προδιαγραφές, να ελέγξει αν εκτελούν τα καθήκοντα τους. Αν ένα μέλος ΔΕΠ αδικηθεί από το τμήμα του δεν θα βρει δικαίωση με το να προσφύγει στον κοσμήτορα ή τον πρύτανη γιατί και αυτοί ανήκουν στην ίδια κλίκα. Είναι όμηροι αυτών που τους εξέλεξαν. Αυτό το βασικό θέμα έχει αγνοηθεί και από την επιτροπή Βερέμη και από το παρόν κείμενο.
Πιστεύω ακράδαντα ότι η ουσιαστική μεταρρύθμιση περνάει από την αλλαγή του τρόπου διοίκησης των πανεπιστημίων. Οι προτάσεις μου δίνονται λεπτομερειακά στο κείμενο GreekUniversityReform.org/ProsxedioGiaRizikaNeoNomoPlaisio.pdf.
Θέμης Λαζαρίδης
Τμήμα Χημείας
City College of New York
Δημοσίευση σχολίου